Đề xuất không lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã

Tại cuộc họp về sửa Luật Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã, chỉ giữ lại kế hoạch sử dụng đất cấp xã dựa trên chỉ tiêu phân bổ từ cấp tỉnh. Cách làm này nhằm giảm thủ tục, tránh tình trạng chồng chéo, đồng thời tăng tính thống nhất từ trên xuống.

Góp ý thêm, đại diện UBND TP HCM đề xuất bỏ việc lập kế hoạch sử dụng đất 5 năm ở cấp xã, thay vào đó địa phương chỉ cần tuân thủ quy hoạch đô thị và nông thôn.

Quy hoạch sử dụng đất đang được thực hiện ở hai cấp tỉnh và trung ương. Theo Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, cả nước có quy hoạch phủ kín về đô thị và nông thôn ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp xã gần như thay thế cho quy hoạch sử dụng đất đai.

“Nếu quy hoạch đã phủ kín, gồm cả quy hoạch đầy đủ hạ tầng kinh tế-xã hội, thì đất đai sẽ được quản lý hiệu quả”, Phó thủ tướng nói, đồng tình với định hướng quản lý đất đai dựa trên các quy hoạch đô thị, nông thôn hiện hữu thay cho quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Hiện, Luật Đất đai quy định quy hoạch sử dụng đất cấp xã gồm: Định hướng sử dụng đất, tầm nhìn đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; các chỉ tiêu sử dụng đất theo loại đất gồm chỉ tiêu sử dụng đất do cấp tỉnh phân bổ và diện tích các loại đất còn lại.

Tuy nhiên, việc này gặp phải một số vướng mắc tại địa phương. Tại hội nghị lấy ý kiến vào đầu tháng, 12/14 tỉnh thành phía Bắc mong muốn dự thảo sửa đổi Luật Đất đai bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã 10 năm, thay bằng kế hoạch 5 năm để thuận tiện trong áp dụng.

Đại diện một tỉnh trước đó cũng phản ánh nhiều quy hoạch vừa ban hành đã phải điều chỉnh, trong khi kế hoạch sử dụng đất cấp xã 5 năm đã có thể phản ánh đầy đủ nội dung yêu cầu. Theo đó, việc thay quy hoạch bằng kế hoạch thì sẽ thuận tiện hơn cho việc điều chỉnh. Chính quyền trung ương và cấp tỉnh chỉ cần khống chế về mặt chỉ tiêu.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Tại hội nghị, đại diện các cơ quan cũng góp ý về một số nội dung như thu hồi, thuê đất, bảng giá đất.

Về cơ chế tài chính và giá đất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sử dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất làm căn cứ tính nghĩa vụ tài chính, bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, bổ sung yếu tố chi phí hạ tầng kỹ thuật vào phương pháp xác định giá.

Tương tự, ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, cho rằng việc áp dụng bảng giá đất ổn định 5 năm và hệ số điều chỉnh phải dựa trên dữ liệu thực tiễn, phản ánh biến động giá đất từng khu vực. Việc này để giảm sức ép trong tính toán và đảm bảo dự án vận hành hiệu quả.

Cùng với đó, hệ số biến động giá đất cần được xác định dựa trên dữ liệu thị trường, tránh áp dụng một cách máy móc, đồng thời cân nhắc phương án trả tiền đất một lần cho cả vòng đời dự án để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM Lê Hoàng Châu kiến nghị áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh hàng năm nên phân biệt đất trong hạn mức và ngoài hạn mức để giảm chi phí cho hộ gia đình, cá nhân. Ông đề xuất cho phép chủ đầu tư điều chỉnh thời hạn sử dụng đất khi mua lại dự án còn thời gian sử dụng ngắn, cơ chế xử lý đất của doanh nghiệp Nhà nước sau khi cổ phần hóa.

Ngoài ra, đại diện TP HCM đề nghị Luật Đất đai sửa đổi cho phép các đơn vị sự nghiệp công lập thuê đất trả tiền hàng năm, rút ngắn thời hạn thông báo thu hồi đất, ban hành khi có quyết định chủ trương đầu tư. Với dự án cấp bách, công trình trọng điểm, thành phố kiến nghị niêm yết công khai, lấy ý kiến và đối thoại với người dân đồng thời trong 30 ngày, thay vì chờ hết thời hạn mới triển khai như hiện hành.

Kết luận cuộc họp, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu đầy đủ các ý kiến, bám sát Nghị quyết 18 để tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, nâng hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực cho nền kinh tế.

Liên quan đến tài chính đất đai, Phó thủ tướng lưu ý bảng giá đất sẽ sử dụng cho mọi chính sách, hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Tuy nhiên, hệ số điều chỉnh cần có quy định chi tiết, dựa trên dữ liệu thực tiễn và nguyên tắc thị trường, để tránh lúng túng hoặc vi phạm pháp luật, thậm chí “dẫn đến nhiều rủi ro cho cơ quan quản lý”.

Về thời điểm áp dụng giá đất trong các dự án BT hay giao đất, ông cho rằng cần rõ ràng và phù hợp với Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), đồng thời xem xét bỏ quy định thu bổ sung khoản tiền do chậm nộp tiền sử dụng đất nếu là lỗi do Nhà nước. Với quy định gia hạn dự án, quy định cần cho phép điều chỉnh dựa trên tính toán của chủ đầu tư để huy động vốn tiếp.

Phương Dung